Column Lidy

Lidy (59) woont samen met haar man in Elst. Hun drie oudste zonen (30, 28 en 24) en hun jongste dochter (23) zijn allen het huis uit. Yasmine woont begeleid. Zij is bekend met het syndroom van Albright én Noonan. Voor haar betekent dit dat ze onder andere een verstandelijke beperking heeft. Lidy vertelt in haar column, hoe het dagelijkse leven eruit ziet met een kleurrijk gezin.

De meesten van jullie weten dat ik naast mijn twee dagen op de HAN, bij de opleiding Social Work Deeltijd, ook een eigen praktijk in Begeleiding bij Rouw en Verlies & Levensvragen heb. Dit alles was er nooit geweest als Yasmine niet in mijn leven was gekomen.
Mijn carrière begon ooit in de commerciële kant van de mode, nadat ik de modeacademie afgerond had. Een groot gedeelte daarvan heb ik bij de inkoop van Hunkemöller gewerkt. Destijds woonde ik nog in Baarn. Na de verhuizing naar Elst werd Hilversum toch wat ver om elke dag te bereizen, dus zocht ik iets hier in de buurt. Ik wilde minder gaan werken, omdat wij ook een kinderwens hadden. We hadden het geluk dat die kinderen ons ook gegund waren. Drie zoons en onze jongste, een dochter: Yasmine. Tijdens de zwangerschap en na haar geboorte kwamen we meteen in een medisch onderzoekstraject met haar, wat uiteindelijk resulteerde in de diagnoses die bij haar gesteld zijn. En ze is en was welkom met alles wat er is!
Naast dat ze enorm welkom was, was er ook een stuk van verlies, verlies van een gezonde dochter, verlies van een onbevangen toekomst voor haar, het besef dat wij altijd voor haar zullen moeten zorgen…….. Natuurlijk met liefde, daar gaat het niet om, het gaat om (h)erkenning van dat stuk dat je als ouder(s) mag aankijken en ervaren. Maar dat stuk zag en ervoer ik toen niet, dat is pas veel later, tijdens mijn opleiding Rouw & Verlies, boven water gekomen. Dat aankijken komt pas als er ruimte voor is in je leven. Bij mij duurde het vele jaren voor ik zover was, hoewel ik het andere moeders (ouders) gun dat ze, het liefst vanaf de geboorte als duidelijk is dat er met je kind wat aan de hand is, wél iemand buiten het gezin om, in hun leven hebben waar ze mee kunnen praten.

Maar voordat ik mijn opleiding Rouw en Verlies deed, overleden in korte tijd eerst mijn schoonvader en twee weken later mijn moeder. Mijn moeder had een zeer kort ziekbed gehad en haar overlijden kwam als een grote schok. Yasmine was toen 7 jaar oud. Ik had van mijn moeder wel geleerd dat de dood bij het leven hoort, dus voor de jongens wist ik aardig hoe ik hen kon begeleiden. Echter, voor een jong iemand met een verstandelijke beperking vond ik dat veel lastiger. De boekjes en het internet waren daar niet heel duidelijk over. Volgens mij wist de begrafenisondernemer me ook niet veel info te geven. Ik besloot mijn gevoel te volgen, door haar te volgen. Ik vertelde Yasmine dat opa en later dus ook oma, overleden was. Dat hun lichaam kapot was en dat de dokter het niet meer maken kon én dat opa/oma als ze hen zou aanraken, zo koud zou zijn als een pak melk. Dat hoorde ze aan, geen idee wat dat in haar koppie deed, maar toen we aan haar vroegen of ze opa wilde zien, wilde ze dat niet. Maar wat deden haar broers, die liepen onbevangen naar de kamer toe waar opa opgebaard lag. Ze bleven rustig, praatten met elkaar en tegen opa. Yasmine voelt heel goed sferen aan en ik vermoed dat ze voelde dat er niets engs was en dat het veilig was, ook omdat haar broers er zo mee omgingen. Dus…..stapte ze de ruimte in en nam afscheid van opa en twee weken later ook van oma. Bij opa deed ze ook mee met het sluiten van de kist en liep ze naast de kist de kerk in en uit. Deze ervaring leerde mij dat je van alles kunt bedenken of zorgen over kunt maken, maar dat degene met de verstandelijke beperking, in dit geval Yasmine, van nature heel goed kan aanvoelen wat ze wil. Mijn rol als moeder is om daarin te volgen en haar daarin te faciliteren, zonder me vooraf al druk te maken over van alles wat er kan gebeuren.

Alle opa’s en oma’s zijn reeds jaren geleden overleden en inmiddels is Yasmine bijna 24. En nu ging het slecht met onze kat Lotje. Lotje is ruim 17 jaar geleden in ons leven gekomen en was de kat van Timo. We hebben twee katten die niet met elkaar overweg konden, ze leefden ook gescheiden hier in huis, maar met beiden waren de kinderen enorm gek. Zelf kom ik van een boerderij, waar katten/huisdieren een andere rangorde in het gezin hadden, maar nu zag ik toch wel dat dit overlijden met meer zorgvuldigheid gepaard moest gaan. Toen het ernaar uitzag dat ze zou komen te overlijden, ze at en dronk niet meer, hebben we alle kinderen naar huis geroepen, samen gegeten en iedereen heeft afscheid van Lotje genomen. Ik zag op internet dat een kat drie dagen zonder eten en drinken kan, dus dat was ook mijn verwachting als ik ’s morgens naar beneden ging om te kijken hoe het met haar ging. Maar telkens tilde ze haar koppie op, dronk toch af en toe wat en ging toen weer in haar nestje liggen. Soms kwamen onze zoons nog even haar gedag zeggen. Zo ging dat een week door, totdat ik zag dat op haar koppie een enorm gezwel zat. Ondanks dat ik haar een vredig thuis sterven had willen geven, kozen we toch voor de dierenarts. Die heeft haar een spuitje gegeven en ze is rustig overleden. We hebben ’s avonds Yasmine via Facetime gebeld. Ze wist dat Lotje ging overlijden en ze reageerde in eerste instantie nogal laconiek. Totdat het echt tot haar doordrong, toen moest ze enorm huilen. Gelukkig is ze daar prima opgevangen. We vertelden haar dat Lotje gecremeerd zou worden en dat we haar as uit gingen strooien. Gisteren was het zover en konden we de as ophalen. Yasmine heeft er vandaag een kaarsje bijgezet. Manlief en ik waren met haar aan het brainstormen waar we haar uit konden strooien. Zegt manlief: “Misschien in de achtertuin?”, waarop Yasmine zeer adrem antwoordt dat dat niet de juiste plek is, omdat ze daar nou juist nooit kwam, maar altijd voor op onze auto lag. Ik ben blij dat Yasmine goed weet wat doodgaan betekent en dat ze dat in haar leven handen en voeten kan geven.

Maar eh, ik wordt wel altijd gecorrigeerd als ik doodgaan zegt, want zij is standvastig dat iemand niet is doodgegaan, maar dat diegene is ‘overleden’. Aldus Yasmine.
Lidy